AB Konseyi tarafından 29.06.2024 tarihinde açıklanan ve 30.06.2024 tarihinde AB Resmi Gazetesinde yayınlanan yaptırım paketinde, Belarus ekonomisine yönelik ilave bir dizi kısıtlayıcı tedbir alınmıştır. Bu kapsamlı tedbirler, Rusya’ya karşı halihazırda yürürlükte olan kısıtlayıcı tedbirlerin birçoğunu Belarus’a da uygulamayı ve Rusya ve Belarus ekonomileri arasındaki yüksek düzeydeki entegrasyondan kaynaklanan yaptırım delinme sorununu ele almayı amaçlamaktadır. Söz konusu önlemler, Belarus ekonomisini aşağıdaki alanlarda etkilemektedir.
Ticaret
Konsey, çift kullanımlı/gelişmiş mal ve teknolojilere yönelik ihracat yasağını genişletmiş ve ayrıca Belarus’un endüstriyel kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunabilecek mallara daha fazla ihracat kısıtlaması getirmiştir.
Denizcilik navigasyon ürünleri ve teknolojileri ile lüks malların Belarus’a ihracatına da ilave kısıtlamalar getirilmiştir.
İthalat konusunda, Belarus’tan doğrudan veya dolaylı olarak altın ve elmas, helyum, kömür ve ham petrol dahil mineral ürünleri ithal etmek, satın almak veya transfer etmek yasaklanmıştır. Ayrıca, petrol rafinasyonunda ve doğal gazın sıvılaştırılmasında kullanılmaya uygun mal ve teknolojilere yönelik yeni bir ihracat yasağı uygulanmaya başlamıştır.
Hizmetler
Konsey, Belarus’a, hükümetine, kamu kurumlarına, şirketlere veya acentelere ve bunların adına veya talimatıyla hareket eden herhangi bir gerçek veya tüzel kişiye belirli hizmetlerin sağlanmasını yasaklamaktadır. Bu hizmetler aşağıda sıralanmaktadır.
– muhasebe hizmetleri, yasal denetim, defter tutma hizmetleri, vergi danışmanlığı hizmetleri, iş ve yönetim danışmanlığı hizmetleri ve halkla ilişkiler hizmetleri dahil olmak üzere denetim hizmetleri;
– mimari ve mühendislik hizmetlerinin yanı sıra bilgi teknolojileri danışmanlık hizmetleri ve hukuki danışmanlık hizmetleri;
– reklam, pazar araştırması ve kamuoyu yoklama hizmetlerinin yanı sıra ürün testi ve teknik denetim hizmetleri.
Ulaşım
Konsey, Belarus dışında kayıtlı kamyonlarla yapılanlar da dahil olmak üzere, Belarus’ta kayıtlı römorklar ve yarı römorklarla malların AB sınırları içinde karayoluyla taşınmasına ilişkin yasağı genişletmektedir.
Yaptırımın delinme riskini en aza indirmek amacıyla, %25 veya daha fazla hissesi Belaruslu bir gerçek veya tüzel kişiye ait olan AB lojistik firmasının, Birlik içinde karayolu taşımacılığı işletmesi olmaları veya transit dahil olmak üzere karayoluyla mal taşımaları yasaklanmıştır
Yaptırımların Delinmesini Önleme
Karar ile AB ihracatçılarının gelecekteki sözleşmelerine, hassas malların ve teknolojinin, savaş malzemelerinin, ateşli silahların ve mühimmatın Belarus’a yeniden ihracını veya Belarus’ta kullanılmak üzere yeniden ihracını yasaklayan “Belarus’a hayır maddesi”ni eklemeleri gerekmektedir.
Yaptırım delinmesi riskini en aza indirmek için AB, Belarus’un askeri ve teknolojik gelişimine veya savunma ve güvenlik sektörünün gelişmesine katkıda bulunabilecek çift kullanımlı mal ve teknolojilerin, Belarus’un endüstriyel kapasitelerinin geliştirilmesine katkıda bulunabilecek malların, havacılık veya uzay endüstrisinde kullanılacak mallar ve teknolojilerin ve AB’den ihraç edilen silahların Belarus toprakları üzerinden transit geçişini yasaklamaktadır.
Ayrıca, Ukrayna’da bulunan veya Rus askeri sistemlerinin gelişimi açısından kritik öneme sahip savaş alanı mallarının yeniden ihracatının önlenmesine yardımcı olmak amacıyla, bu tür savaş alanı mallarını üçüncü ülkelere satan AB operatörlerinin, Rusya’ya yeniden ihracat risklerini belirlemesi, değerlendirmesi ve önlemesi gerektiği ifade edilmektedir.
Son olarak, AB’deki ana şirketlerin, üçüncü ülke bağlantılı kuruluşlarının yaptırımların delinmesine yol açacak herhangi bir faaliyette bulunmamasını sağlamak için ellerinden gelenin en iyisini yapmaları gerektiği karara bağlanmıştır.
AB firmalarının korunması
Paket ayrıca, yaptırımların uygulanması ve kamulaştırma nedeniyle Belaruslu bireyler ve şirketlerin neden olduğu zararlar için, AB ilgili üye devlet vatandaşının veya şirketin, çözüm yollarına etkin erişime sahip olmaması koşuluyla(örneğin ilgili ikili yatırım anlaşması kapsamında), tazminat talep etmelerine olanak tanıyan tedbirleri de içermektedir.
AB Resmi Gazetesi’nde 30.06.2024 tarihinde yayınlanan ilgili yasal düzenlemelere https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=OJ:L_202401865 linkinden ulaşılması mümkündür.